ناظر هماهنگ کننده یا ....

امروزه نقش عوامل ارایه کننده خدمات مهندسی بیش از پیش در احداث ساختمانها نمایان شده است و از جمله این عوامل مهندسین رشته های مختلف و مرتبط با ساختمان می باشد که هر یک بر اساس آموخته های خود در بخشی کمک به اجرای فنی و اصولی بنا می نمایند . مهندسین رشته های اصلی شامل عمران ، معماری، برق، مکانیک وحتی رشته های شهرسازی، ترافیک، نقشه برداری و... همه در این مسیر نقشی بعهده داشته و قانون نظام مهندسی و آیین نامه های مرتبط نیز برای هر گروه در بخشی از ساختمان وظایف ومسئولیتهای مختلفی تعریف نموده است مشارکت مهندسان مختلف در این حیطه نیازمند تعریف شدن نحوه ارتباط و تعامل آنان با یکدیگر در جهت پیشبرد اهداف مشترک در ساخت یک ساختمان می باشد. این ارتباط لازم و واجب جز با تعریف شخصی به عنوان نقطه کانونی و یا سیستمی جهت پاسخگویی مقدور نبوده و قانون در مقررات ملی ساختمان در مبحث دوم این شخصیت را ناظر هماهنگ کننده نامیده است شخصی که از بین مهندسان رشته های عمران یا معماری که شرایط نظارت بر پروژه را دارا می باشد انتخاب و براساس شرح خدمات مهندسان رشته های ساختمان مسئول هماهنگی بین تمامی ناظرین شناخته می شود . که از جمله وظایف محوله به ایشان مسئولیت ارائه و تسلیم گزارشات مرحله ای لازم به شهرداری ، نظام مهندسی و سایر مراجع زیربط می باشد...

شخصی که از بین مهندسان رشته های عمران یا معماری که شرایط نظارت بر پروژه را دارا می باشد انتخاب و براساس شرح خدمات مهندسان رشته های ساختمان مسئول هماهنگی بین تمامی ناظرین شناخته می شود . که از جمله وظایف محوله به ایشان مسئولیت ارائه و تسلیم گزارشات مرحله ای لازم به شهرداری ، نظام مهندسی و سایر مراجع زیربط می باشد . واگذاری این مسئولیت جهت هماهنگی بین مهندسان رشته های مختلف نشان از احساس نیاز به وجود چنین محوریت تعریف شده ای و انتخاب آن از بین مهندسین رشته های عمران و معماری ناشی از وابسته بودن فعالیت های سایر رشته ها به عملکرد مهندسین این دو رشته می باشد . اما آنچه در این بین کمتر مورد توجه قرار گرفته، ضرورت تدوین و تفکیک شرح وظایف هر یک در قبال یکدیگر و همچنین در ارتباط با ناظر هماهنگ کننده می باشد. گردش کاری که در صورت جستجودر منابع فقط می توان در مورد مسئولیت های انفرادی مهندسان رشته های مختلف مستندی از آن یافت کرد.( آن هم در کلی ترین مشکل ممکن) به دلیل نبود مسیر مشخص و از پیش تعریف شده این ارتباطات و تعاملات بین مهندسان ناظر (و حتی طراح) رشته های مختلف یک ساختمان یا کاملاً حذف شده و یا در صورت خواست و نیاز مالک (و یا مجری ) بوجود آمده و شکل می گیرد . گرچه در بحث طراحی با وضع قوانینی همچون الزام به تشکیل دفاتر طراحی متشکل از مهندسان رشته های مختلف با محوریت مسئول دفتر موضوع بطریقی پیش بینی گردیده و در آینده امکان رسیدن به سطح قابل قبولی از اصولی که براساس آن این قوانین طرح وضع گردیده وجود دارد، لیکن در بحث نظارت این مهم کلأ نادیده گرفته شده وانجام وظیفه هر کدام از بخش های نظارتی ساختمان بدون توجه به سایر رشته ها صورت می پذیرد. در این بین رویایی با اشکالاتی که ناشی از عدم نظارت مهندسان رشته های تاسیساتی و معماری بدلیل عدم اطلاع به موقع مالکین می باشند اجتناب ناپذیر می باشد . اشکالاتی که در اولین روزهای بهره برداری ساختمان به سراغ بهره برداری آمده و منتظر وقوع زلزله ای نخواهد بود. مواردی از جمله عبور لوله دودکش ها و لوله های تاسیساتی از داخل تیرهای اصلی و فرعی ، تداخل ضخامت تیرهای مجاور پله ها با پاگرد و کوچک شدن عرض پله ها و اجرای داکت ها با ابعاد کوچک ، اجرای غلط عایقکاری کف سرویس ها و ... عمدتاً به دلیل ارتباط نامناسب مهندسان (طراح و یا ناظر ) رشته های مختلف با یکدیگر می باشد و در این بین وظیفه ناظر هماهنگ کننده بصورت کاملاً مبهم و کلی عنوان گردیده است و از آنجاییکه هیچ الزامی به وجود یک تیم نظارت تعریف شده (مشابه دفاتر مهندسی ) دیده نشده و ضمناً اهرم قانونی خاصی نیز برای هماهنگ شدن ناظرین با یکدیگر وجود ندارد ، عدم همکاری ناظرین با ناظر هماهنگ کننده (و یا بالعکس ) با صرف نظر کردن مهندسین از پیگیری موضوع در دنیای همکاری حرفه ای محو شده تا مبادا دلخوری کاری در باب نظارت یک ساختمان روابط کاری آینده شان را خدشه دار نموده و فقط بار مسئولیت آن به دوش ناظر هماهنگ کننده تا پایان عملیات باقی مانده تا در صورت لزوم و بوجود آمدن شرایط خاص، شخصی برای مورد اتهام قرار گرفتن وجود داشته باشد . این مسئول هماهنگی بر اساس قوانین می تواند از مهندسان رشته های عمران یا معماری انتخاب گردد ولیکن سازمان نظام مهندسی گلستان با تصمیم و تصویب مصوبه ای کلی این امر را بطور عام و در تمام قرار دادهای نظارتی بدون هیچ هیاهویی به دوش مهندسین عمران نهاده است. بی هیا هو و بی سرو صدا از این باب که بدلیل اطلاع رسانی محدود بخش عمده ای از مهندسان رشته عمران از مسئولیتی که بعهده آنان گذاشته شده ، مطلع نیستند . وظیفه و مسئولیتی که بدون هیچگونه اختیار و حق الزحمه ای و حتی بدون قائل شدن کوچکترین ارزش و منزلتی به حالتی موظف و اجباری به دوش می کشیم . آیا مسئولیتهای محوله به دوش مهندسان عمران تناسبی با حق الزحمه دریافتی آنان داشته که بدون در نظر گرفتن حتی ریالی برای آن ، وظیفه خطیر هماهنگی و مشکلات خاص آن را بعهده آنها گذاشته ایم ؟ آیا حق الزحمه بالای مهندسین عمران در قبال نوع خدماتی که به سازندگان ارائه می نمایندومقایسه آن با سایر رشته ها موجب شده تا حکم شود که که وظیفه شرعی، قانونی و منطقی آنان است، که این را بپذیرند ؟ آن هم نه بواسطه تایید و امضایی بابت آن در هر قرار داد، بلکه بدلیل پذیرش این موضوع توسط وکیل و نماینده آنان در هیات مدیره به نیابت از تمامی مهندسین عمران ! چند درصد از مالکین (یا حتی مجریان) بعد از صدور پروانه ساختمانی بیش از یکبار با ناظرین غیر عمرانی خود مواجه می شوند ؟که آن یکبار هم عمدتآ بدلیل الزام شهرداری به تایید فرم پایانکار ساختمانها و شناسنامه فنی ملکی میباشد. و اگر منطقاً بپذیریم که وظیفه ناظر هماهنگ کننده ایجاد هماهنگی جهت بازدید سایر ناظرین است آن زمان نقش مهم آنان را غیر قابل انکار می یابیم . با توجه به مطالب ذکر شده می توان نتیجه گرفت آنچه در قانون با عنوان ناظر هماهنگ کننده پیش بینی و نام برده شده است در صورت اجرای درست کمک شایانی به هدایت صحیح عملیات ساختمانی توسط ناظرین و کنترل آن توسط مراجع زیربط شامل سازمان مهندسی و شهرداری خواهد کرد و لیکن باتوجه به مشخص نبودن جزئیات چگونگی ارتباط مهندسین با یکدیگر در آئین نامه ها و بخش نامه های ابلاغی به نظر می رسد لزوم انجام کار کارشناسی در نحوه واگذاری این مسئولیت ضروری بنظر می رسد .

آرش جوادی(بهمن-1388)