در جستجوی مسئولیت های مهندسین نقشه بردار

ساختمان از محصولات پیچیده ای به شمار می رود که در تهیه آن بسیاری از حرفه ها و تخصص ها دخیل بوده و عدم توجه به این مهم و این پندار که تنها به اتکای یکی از عوامل مهندسی از رشته های سازه، معماری تأسیسات الکتریکی و تأسیسات برقی، نقشه برداری و شهرسازی می توان نسبت به کنترل اجرای ساختمان اقدام نمود نتیجه ای جز وضع موجود برخی از ساختمان های در حال بهره برداری و فجایع زلزله های طبس، بوئین زهرا، منجیل و... را رقم نخواهد زد چرا که فعالیت هر کدام از عوامل مهندسی باعث پر کردن خلاء حضور بخش های دیگر نخواهد شد و چه بسا رعایت نشدن ضوابط و مقررات در برخی رشته ها مشکلاتی را برای سایر بخش ها نیز بوجود آورد. چندی است بدلیل احساس نیاز ساخت و ساز استان موجبات همکاری مهندسین نقشه بردار در بخش طراحی و نظارت فراهم گردیده است اما علیرغم وجود و ابلاغ دستورالعمل شرح خدمات نقشه برداری در امور ساخت و ساز (مرتبط با سازمان نظام مهندسی) متأسفانه حتی بخشی از این ضوابط هم که در حال حاضر نیز قابلیت اجرا دارد، با بی توجهی مواجهه می گردد . مواردی که کنترل برخی از آن ها توسط مهندسین نقشه بردار مقدمات نظارت را برای سایر رشته ها تأمین می نماید و سازنده و مجری را از انجام خطاهای ناخواسته باز می دارد

در این خصوص به عنوان مثال اگر میزان خاکبرداری انجام شده در پروژه های دارای زیرزمین از میزان پیش بینی شده در نقشه های اجرایی بیشتر باشد و فنداسیون در تراز پایین تری اجرا شود این امر باعث می شود:

الف) ارتفاع ستون های زیرزمین افزایش یافته و عموماً بدون کنترل مجدد توسط طراح اجرا می گردد در این حالت مقاطع پیش فرض قاعدتاً پاسخگوی نیرو و لنگرها در شرایط اجرایی جدید نخواهند بود.

ب) در صورت حفظ شدن ارتفاع زیرزمین برابر نقشه های اجرایی رمپ جوابگو نبوده و به دلیل سرگیر بودن عبور و مرور وسایط نقلیه را با مشکل روبرو خواهد کرد.

ج) افزایش شیب رمپ وردی به زیر زمین منجر به ناکارآمد شدن پارکینگ پیش بینی شده در زیر زمین می گردد.

د) در صورت اجرای کفسازی با مصالح نامناسب یا متراکم نشدن آن بدلیل ضخامت زیاد کف سازی احتمال نشست کف زیرزمین افزایش می یابد. هـ) حجم عملیات دیوار چینی و نازک کاری در دیوارهای جانبی زیرزمین افزایش می یابد.

و) ...

در این بین بحث حق الزحمه دریافتی ناچیز مهندسین نقشه بردار پروژه ها هم که بعضاً بعنوان یکی از عوامل بی انگیزگی آنان از سوی برخی افراد عنوان می شود نمی تواند توجیهی برای انجام ندادن وظایفی باشد که عرفاً ، شرعاً و قانوناً از آن ها انتظار می رود. چرا که سایر عوامل مهندسی پروژه از جمله ناظرین معماری، سازه، تأسیسات نیز از این موضوع مستثنی نمی باشند و علیرغم همه مواردی که گاهاً به آنان انتقاد وارد می شود به دنبال امضاء و تأیید مدارک مربوط به پایان کار ساختمان ها مسئولیت وظیفة محول شده را بر عهده دارند. با وجودی این در صورت قصور در انجام وظایف، میزان تداخل حیطه مسئولیت های آنان با سایر بخش ها کمتر بوده و از قصور احتمالی آنان سایر مهندسین کمتر صدمه خواهند دید. از سوی دیگر به دلیل درخواست نشدن این وظایف از سوی مالکین و تعریف نشدن آن از سوی سازمان نظام مهندسی (با وجود انتخاب یک مهندس نقشه بردار برای هر پروژه ساختمانی) در حال حاضر از مرحله خاکبرداری تا رسیدن به پایان کار هیچ وظیفه ای به عهده این همکاران نهاده نشده و تعریفی از وظایف و مسئولیت های آنان در مقابل کارفرما، مجری و سایر ناظرین ارائه نگردیده است. هدف از طرح موضوع عنوان کردن مطالبی است که در صورت توجه ضمن کمک به هدایت صحیح اجرای پروژه از بروز مشکلات اجرایی در ساخت و سازها خواهد کاست.

در انتها بنظر می رسد حرکت به سوی بدست آوردن پاسخ سئوالات زیر بتواند مانع از دلگیری و انتقاد مهندسین مسئول یک پروژه نسبت به یکدیگر همچنین برآورده کردن انتظارات سازندگان از مهندسین نقشه بردار گردد.

1- وظیفه و مسئولیت کنترل محدوده ساختمان (یا گودبرداری) و رقوم زیرپی بعد از تسطیح (یا گودبرداری) به عهده چه کسی است؟

2- در مرحله اجرای فنداسیون نحوه ارائه کد ارتفاعی و خط تراز به مجری چگونه می باشد؟

3- وظیفه ی کنترل پیاده کردن پلان شالوده و آکس بندی ستون ها را چه کسی به عهده دارد؟

4- مسئولیت کنترل شیب بندی محوطه و پارکینگ و رمپ ساختمان ها به عهده ی کدام یک از مهندسین ساختمان می باشد؟

5- با توجه به پیش بینی نشدن مرحله ای جهت اخذ تأیید ناظر نقشه بردار در هیچکدام از برگه های مورد نیاز شهرداری یا سازمان نظام مهندس که نشانی از تأیید عملیات در حال اجرا داشته باشد نحوة ارتباط و درخواست مالک یا مهندسان دیگر پروژه از ناظر نقشه بردار جهت اظهار نظر چگونه است؟